فتق هاي جدار شکم
تعریف هرنی : فتق جدار شکم نقص مشخص و واضح در عضلات و فاسيا است از طريق آن محتويات شکم را بيرون ميزنند. اين پديده بهطور بالقوه منجر به گير افتادن محتويات شکم (گيرافتادگي يا Incarceration)، انسداد روده، ايسکمي (احتقان يا Strangulation) ميشود که متأثر از ساختار گيرافتاده و شدت گير افتادن احشاء است.
آناتومي
لايههاي جدار شکم
ناحيه مرکزي جدار شکم شامل لينهآ آلبا است که در واقع حاصل اتصال لايه قدامي و خلفي فاسياي رکتوس در خط وسط ميباشد. در قسمت طرفي خط وسط شيت قدامي و خلفي، عضله رکتوس را در قسمت فوقاني در بر ميگيرد.
توجه : برخلاف شيت قدامي رکتوس که از زايفوئيد تا پوبيس ادامه دارد، شيت خلفي رکتوس فقط تا زيرناف امتداد مييابد و در خطي به نام "لينهآ سميلوناريس"[1] يا ليگامان سميلونار يا خط قوسي[2] خاتمه مييابد، در زير اين خط، قسمت مرکزي جدار شکم متشکل از عضله رکتوس و شيت قدامي رکتوس است.
در قسمت طرفي جدار شکم، عضله مايل خارجي قسمت عمده لايه سطحي را تشکيل ميدهد، همچنين عضله مايل داخلي و عضله عرضي شکم نيز در لايه سطحي شکم حضور دارد. فاسياي ترانسورساليس داخليترين لايه را تشکيل ميدهد که در زير عضله عرضي شکم قرار دارد و در مجاورت صفاق قرار ميگيرد.
خون رساني و عصب دهي
خون رساني قسمت مرکزي جدار شکم از عروق اپيگاستريک فوقاني و تحتاني است که اين عروق به صورت طولي و از بالا به پايين در داخل عضله رکتوس قرار گرفتهاند. .
انواع فتق هاي اصلي
انواع فتق هاي اصلي به چند دسته تقسيم ميشوند:
۱- فتق هاي شکمي (Ventral)، فتقهاي اوليهاي هستند که هيچ ارتباطي با برش جراحي قبلي نداشته و در هر نقطهاي در خط وسط، بالا يا پايين ناف اتفاق ميافتد.
۲- فتق هاي نافي (Umbilical) در ناف اتفاق ميافتد و منجر به برجسته شدن پوست ناحيه ناف ميشوند.
۳- فتق هاي انسزيونال[3] در محل برش جراحي قبلي اتفاق ميافتد و ممکن است در هر نقطه از جدار شکم رخ دهد.
شرايط خاص
فتق اشپيگلين[4] در ناحيه اتصال لبهي تحتاني شيت خلفي رکتوس با مرز طرفي عضله رکتوس در محل خط قوسي رخ ميدهد (شکل 3-11). برجستگي قابل لمس يا قابل ديد در سطح شکم وجود ندارد.
فتق پارا استومال[5] ميباشد که در ناحيهاي که استومي ايجاد شده است بهوجود ميآيد که با خروج احشاي اضافي در کنار استومي بروز ميکند. گزينه هاي متعددي براي ترميم فتق پارا استومال از جمله روشهاي لاپاروسکوپي يا باز وجود دارد که يکي از اين روشها تعبيه مجدد استومي در يک فضاي سالم جدار شکم است.
مهم : تفاوت فتق و دیاستاز رکتوس : واژه فتق مؤيد حداقل نقص جزئي در جدار شکم ميباشد، ولی دياستاز رکتوس[6] نازکشدن قسمت فوقاني خط وسط جدار شکم بدون وجود نقص در جدار شکم است که بهعلت کشيده شدن و ضعيف شدن لينهآ آلبا[7] ايجاد مي شود و منجر به راندهشدن عضلات رکتوس به طرفين ميشود (شکل 4-11). دياستاز رکتوس معمولاً خود را با برجستگي خط وسط به دنبال مانور والسالوا نشان ميدهد
نکته مهم : دياستاز رکتوس هيچگونه خطري براي گير افتادگي يا احتقان ندارد و نيازمند مداخلهاي نيست.
[1] - Linea Semilunaris
[2] - Arcuate Line
[3] - Incisional
[4] - Spigelian
[5] - Parastomal
[6] - Rectus Diastasis
[7] - Linea Alba