​خونریزی واریس ­ها
 واریس ­های مری وریدهای زیرمخاطی در  مسیر کولترال­ های گاستریک و کرونری به آزیگوس هستند که در زمان افزایش فشار پورت متسع و شکننده می­شوند. واریس­ های معده ­ای هم ممکن است وجود داشته باشند و از جهاتی درمان سخت­ تری دارند. اگرچه مشخص شده که وقتی گرادیان فشار سیستمیک پورتال بیشتر از mmHg12 است، خونریزی از واریس رخ می­دهد و خطر پارگی­ واریس­ ها با فشار داخل لومن ارتباط مستقیم دارد ولیکن علت دقیق پارگی در مدت مشخص شناخته نشده است. خونریزی­ واریس­ ها یک عارضه تهدید کننده حیات فشارخون پورتال است. درمان با قطع خونریزی حاد و پیشگیری از خونریزی مجدد است.

متوقف کردن خونریزی حاد
روش احیاء ABCs مانند هر بیماری بدحال یا آسیب دیده دیگر در اینجا بکار برده می­شود. راه هوایی حفظ شده و اکسیژن تجویز می­شود و درصد اشباع اکسیژن هموگلوبین بطور دقیق مانیتور می­گردد. هدف اولیه درمان احیا مایعات بدن بوسیله خطوط داخل وریدی باسوراخ بزرگ جهت حفظ پرفیوژن بافتی است. خون  از دست رفته بوسیله خون و  فرآورده­ های خونی جایگزین می­شود تا حجم در گردش به مقدار کافی حفظ شده و از جایگزینی بیش­ ازحد با محلول­های کریستالوئیدی که ممکن است سبب تشکیل آسیت و خونریزی مجدد شود جلوگیری بعمل آید چون فشار واریس ­ها مستقیماً با فشار ورید مرکزی تغییر می­کند. برون­ده ادراری بهترین نشانه احیاء گردش خون و پرفیوژن است. به همین دلیل در ابتدای احیا یک کاتتر ادراری قرار داده می­شود و هموگلوبین و فاکتورهای انعقادی بطور مکرر مانیتور شده تا کفایت درمان اجزاء مشخص گردد. پروفیلاکسی آنتی­بیوتیکی کوتاه­ مدت نیز بعلت اینکه خطر عفونت در این بیماران بدحال زیاد است انجام می­گیرد.
اگرچه تشخیص سیروز و فشارخون پورت را غالباً می­توان از تاریخچه و معاینه فیزیکی بدست آورد (نشانه ­های افزایش فشارخون پورت از قبیل آتروفی عضلات تمپورال، بزررگی پاروتید، عروق عنکبوتی[1]، ژنیکوماستی، آتروفی بیضه­ ها، آسیت و بزرگی طحال)، مطالعات متعدد نشان می­دهد که بیش از نیمی از خونریزی­ های حاد GI فوقانی در بیماران  سیروتیک علت غیرواریسی از قبیل زخم پپتیک و پارگی مخاطی مالوری وایس در محل اتصال مری به معده دارد. به­ همین دلیل اندوسکوپی GI فوقانی جهت مشخص کردن منشاء خونریزی اقدام اساسی است و در صورت  امکان هر چه سریعتر در شروع خونریزی باید انجام شود. در حین اندوسکوپی تشخیص با مشاهده خونریزی واریس ­ها یا بوسیله وجود واریس ­ها و عدم وجود منشاء دیگر خونریزی صورت می­گیرد.

درمان دارویی
درمان با مواد وازواکتیو قبل از اینکه منشاء واریسی خونریزی تأئید شود  شروع می­گردد و از مواد مختلفی استفاده می­شود.سوماتواستاتین وریدی از طریق انقباض عروق احشایی (Splenchnic) و کاهش جریان خون پوست عمل می­کند. وازوپرسین یا ترلی­پرسین[2] نیز از طریق انقباض عروق احشایی عمل می­کند اما در مطالعات آینده­ نگر تصادفی[3] آنها به ­اندازه سوماتواستاتین در کنترل خونریزی واریسی مؤثر نبوده ­اند. علاوه ­برآن اثر انقباضی وازوپرسین فقط به عروق احشایی محدود نمی­شود و ممکن است سبب عوارض ایسکمیک خطیر قلبی از قبیل سکته قلبی و ایسکمی اندام­ها در بیماران دچار بیماری اترواسکلروتیک شود
نکته : تزریق همزمان نیتروگلیسیرین با وازوپرسین این عوارض را اصلاح می­کند و ممکن است به توقف خونریزی واریسی کمک کند این دو دارو معمولاً با یکدیگر استفاده می­شوند.

درمان اندوسکوپیک
درمان اندوسکوپیک باید در طی 12 ساعت اول بروز خونریزی واریسی شروع شود و تقریباً در 80% موارد مؤثر است .اسکلروتراپی و band ligatioin دو عمل اصلی است که بکار برده می­شود.
تامپون کردن داخل مجرایی
زمانی که هر دو روش درمانی دارویی و اندوسکوپیک در کنترل خونریزی واریسی شکست می­خورد تامپوناد مجاری واریس ­ها انجام می­شود. لوله sengstaken- Blakemore  یکی از وسایل اختصاصی است که برای تامپوناد مجاری استفاده می­شود.به­ علت خطر نکروز بافتی تامپوناد فقط برای مدت نسبتاً کوتاهی 24 تا 36 ساعت استفاده می­شود.

شانت پورتوسیستمیک ترانس ژوگولار داخل کبدی
شانت پورتوسیستمیک ترانس ژوگولر داخل کبدی (TIPS) یک عمل مداخله ­ای رادیولوژیک جهت درمان عوارض مختلف فشارخون پورتال است. بطور موفقیت­ آمیز در 95% بیماران انجام می­شود و بجز بیمارانی که اختلالات انعقادی شدید دارند در کنترل خونریزی حاد واریسی بسیار مؤثر است.
​​​​​​​
جلوگیری از خونریزی مجدد واریسی
انتخاب­ ها جهت جلوگیری از خونریزی مجدد واریسی عبارتند از روش­ های مدیکال، اندوسکوپیک، رادیولوژیک و جراحی. درمان مدیکال برروی استفاده از بتابلوکرها جهت کاهش جریان خون ورید پورت تمرکز دارد.
 از TIPS به ­طور فزاینده­ ای بعنوان درمان قطعی چه به­ صورت اولیه و یا بعد از شکست درمان اندوسکوپیک استفاده می­گردد. انسیدانس خونریزی مجدد در درمان اندوسکوپیک بالاتر از TIPS است در حالی که انسیدانس انسفالوپاتی با TIPS بیشتر از در درمان با اندوسکوپ است. مشکل دیگر TIPS افزایش میزان ترومبوز به علت هیپرپلازی اینتیما در مسیر داخل کبدی شانت فلزی است. تنگی یا انسداد در بیش از نیمی از بیماران بعد از یکسال اتفاق می­افتد که با انسیدانس 18 تا 30 درصدی خونریزی مجدد از واریس­ ها همراه است.
شانت­ های جراحی اگرجه تهاجمی ­تر و با خطر اولیه بیشتر همراه است ولی توانایی طولانی­ مدت عالی داشته و خطر عود آن کم است. در حال­ حاضر شانت­ های جراحی نسبت به قبل کمتر استفاده می­شوند که بعلت موربیدیتی بالا و راحتی دسترسی به روش­ های رادیولوژیک است.
 اگرچه پیوند کبد جهت اختلال عملکرد کبد و نه بخاطر خونریزی واریسی صورت می­­گیرد، تمام بیماران براساس طبقه­ بندی child's C باید از نظر پیوند کبد مورد ارزیابی قرار بگیرند.
 
 

[1] - Spider angioma
[2] - Terlipressin
[3] - Prospective randomized trials