کولون، رکتوم و آنوس
* آناتومی
کل کولون سه دسته باند طولی مجزا به نام تنیاکولی[1] دارد. این باندها همان فیبرهای عضلات طولی هستند که در لایه خارجی دیواره روده قرار دارند. پوشش تنیاکولی، در محل آپاندیس و رکتوم خاتمه مییابد. کولون همچنین دارای هاسترا به شکل بیرونزدگیهای دیواره روده در بین تنیاکولیها میباشد.
** کولون
خونرسانی : کولون صعودی و ابتدایی کولون عرضی بهوسیله شاخههای شریان مزانتریک فوقانی، خونرسانی میشوند. در حالی که انتهایی کولون عرضی، کولون نزولی، وسیگموئید از شاخههای شریان مزانتریک تحتانی خون میگیرند. خم طحالی که در محل اتصال دو سیستم خونرسانی قرار دارد، خونرسانی ضعیفتری دارد. کولون در این منطقه در خطر بالای عوارض ایسکمیک میباشد.
ورید مزانتریک تحتانی به ورید طحالی میریزد که آن نیز به ورید مزانتریک فوقانی ملحق شده و ورید پورت را میسازد.
** رکتوم
در محازات S4، رکتوم از ناحیه خلف به کمک فاشیای داخل لگنی به نام فاشیای والدیر[2] از ساکروم جدا میشود. این فاشیا به سمت قدام پیشرفت کرده و فاشیای دنانویلیر[3] را تشکیل میدهد که در آقایان رکتوم را از پروستات و وزیکول سمینال و در خانمها از واژن جدا میکند. این فاشیا، بافت چربی اطراف رکتوم را که مزورکتوم[4] نامیده میشود، در برمیگیرد.
رکتوم از شریان هموروئیدال فوقانی (که رکتال نیز نامیده میشود) و از شریان مزانتریک تحتانی منشاء میگیرد، خونرسانی میشود. شریان هموروئیدال میانی که از شریان ایلیاک داخلی جدا میشود، به قسمت تحتانی رکتوم خونرسانی میکند. ورید هموروئیدال فوقانی و لنفاتیک به ترتیب به ورید مزانتریک تحتانی و غدد لنفاوی مزانتریک تحتانی تخلیه میشوندکه در نهایت به سیستم پورت میریزند. ورید هموروئیدال میانی و لنفاتیک بهترتیب به ورید ایلیاک داخلی و غدد لنفاوی ایلیاک داخلی درناژ شده و در نهایت به جریان خون سیستمیک میریزند. دانستن تفاوت تخلیه وریدی برای بررسی تومورهای رکتوم و احتمال متاستاز آنها، امری مهم و کلیدی است.
** آنوس
اسفنکتر آنال مجموعهای از اسفنکتر داخل (که یک عضله صاف حلقوی داخلی است) و اسفنکتر خارجی (که یک عضله مخطّط خارجی است) میباشد. اسفنکتر داخلی، ادامه عضله صاف حلقوی داخلی رکتوم بوده و مسؤول کنترل غیرارادی آن میباشد. اسفنکتر خارجی، ادامه عضلات لواتور آنی بوده و مسؤول کنترل ارادی است. طول کانال آنال cm5- 5/2 میباشد. این کانال از حلقه آنورکتال تا چین آنال[5] ادامه دارد. حاشیه آنال، قسمت تحتانی محل اتصال کانال آنال و پوست میباشد. که فاقد فولیکول مو و غدد است. حاشیه آنال، نشان مهمی جهت لوکالیزه کردن پاتولوژیها میباشد.
خط دندانهای داخل کانال آنال قرار دارد (شکل 3- 15). بلافاصله پروگزیمال به خط دندانهای، چینهای طولی قرار دارند که "ستونهای مورگانی[6]" نامیده میشوند. کریپتهای آنال به سطح انتهای این ستونها خاتمه یافته و ترشحات خود را در آنها تخلیه میکنند. تعداد متغیری از غدد (بهطور متوسط 6 عدد) به هر کریپت تخلیه میشود.
تخلیه وریدی و لنفاتیک بالای خط دندانهای، شبکه همورئیدی یا پاکهها قرار دارند که به ورید همورئیدال میانی و تحتانی تخلیه میشوند. همچنین لنف بالای خط دندانهای به غدد لنفاوی مزانتریک تحتانی و ایلیاک داخلی درناژ میشوند. شبکه هموروئیدی خارجی و لنفاتیک آن در قسمت تحتانی خط دندانهای بهترتیب به ورید غدد لنفاوی همورئیدال تحتانی تخلیه میشوند که آن نیز در نهایت به غدد لنفاوی سطحی ناحیه اینگوینال میریزد. خونرسانی شریانی کانال آنال و اسفنکترهای آنال از شریان هموروئیدی تحتانی میباشد که از شریان پودندال داخلی (شاخهای از شریان ایلیاک داخلی)، منشاء میگیرد .
[1] - Teniae Coli
[2] - waldeyer's fascia
[3] - Denonvillier's fascia
[4] - mesorectum
[5] - anal verge
[6] - Columns of Morgagni