​بیماری کیسۀ صفرا

اپیدمیولوژی سنگ­های صفراوی
شیوع سنگ صفراوی با سن افزایش می­یابد. در خانم­ها 3 برابر شایعتر است. بیماری سنگ کیسۀ صفرا می­تواند در برخی فامیل­ ها شیوع بیشتری داشته باشد. چاقی (بیوسنتز زیاد کلسترول)، مولتی پاریتی (تغییر متابولیسم استروئید، صفرای سنگ­ساز و کیسۀ صفراوی کم­ تحرک)، قرص جلوگیری از بارداری با استروژن بالا، بعضی از عوامل کاهندۀ کلسترول (تغییرات کلسترول و بیوسنتز اسیدصفراوی)، کاهش وزن سریع (افزایش اندکس اشباع صفراوی و استاز کیسۀ صفرا) و تغذیه داخل وریدی کامل (TPN) به مدت طولانی (افزایش تغلیظ صفرا و استاز کیسۀ صفرا) همه فراهم کننده تشکیل سنگ­ های صفراوی هستند. در بیمارانی که کاهش وزن شدید به ­دنبال اعمال جراحی کاهش وزن داشته ­اند نیز احتمال تشکیل سنگ صفراوی وجود دارد. در بیماری­ هایی که کاهش ذخایر اسیدهای صفراوی دارند مانند بیماری کرون که ایلئوم انتهایی را درگیر می­کند یا برداشتن ایلئوم انتهایی، شیوع سنگ­های صفراوی افزایش پیدا می­کند. بیماران با اختلالات همولیتیک و سیروز الکلی مستعد ساختن سنگ­ های پیگمانته هستند.
بیماران می­توانند از تولید سنگ­ های صفراوی جلوگیری کنند با پرهیز از چاقی، داشتن رژیم پر فیبر جهت کاهش جریان روده ­ای کبدی اسیدهای صفراوی دهیدروکسیله، خوردن غذا در فاصله زمانی مشخص جهت کاهش زمان ذخیرۀ کیسه­ صفرا و خوردن غذاهای با  اسیدهای چرب اشباع شده به میزان کم جهت کاهش تجمع صفرای سنگ­ساز.
 
پاتوژنز سنگ صفراوی (کوله لیتیازیس)
شایعترین نوع سنگ­ های صفراوی در جمعیت غرب مختلط می­باشد. که مقدار زیادی کلسترول همراه با اسیدهای صفراوی و لسیتین دارد. این سنگ­ها حدود %75 تمام انواع سنگ­ های صفراوی را تشکیل می­دهند. اگر صفرا سنگ­ساز باشد و با کلسترول اشباع شود، کریستال ­های کلسترول بوجود می­آید. این کریستال­ ها در حضور سایر فاکتورها ممکن است منجر به تشکیل سنگ صفراوی شوند و سایر مواد تشکیل دهندۀ صفرا  نظیر بیلی ­روبین، موکوس و کلسیم را نیز به دام می­ اندازند. اکثر سنگ­ های مختلط کلسیم کافی جهت اوپک بودن ندارند. به ­ندرت یک سنگ بزرگ منفرد تشکیل می­شود که تماماً از کلسترول تشکیل شده است (cholesterol Solitaire).
منشاء اکثر سنگ­ های مجاری صفراوی (کلدوکولیتیازیس) از کیسۀ­صفرا  می­باشد ولی به­ ندرت استاز صفراوی و عفونت ممکن است مجاری صفراوی را مستعد تشکیل سنگ کند.
سنگ­ های پیگمانته دو دسته هستند، سیاه و قهوه ­ای. سنگ­ های پیگمانته سیاه 20% تمام سنگ ­ها را تشکیل می­دهند که عمدتاً در کیسۀ­صفرا دیده می­شوند که در صفرای استریل تشکیل می­شوند. سنگ ­های قهوه ­ای با صفرای عفونی همراه هستند. به ­طور اولیه در مجاری صفراوی دیده می­شوند، نرمند و معمولاً کلسیم کافی جهت رادیواوپک بودن را دارند.
لجن کیسۀ­صفرا معمولاً همراه با تغذیۀ کامل وریدی (TPN) طولانی یا کاهش وزن سریع دیده می­شود. لجن صفراوی ممکن است پیش­ زمینۀ سنگ صفراوی باشد.
 
ارزیابی تشخیصی
تاریخچه و معاینۀ بالینی
در شرایطی که بیمار زرد باشد، تاریخچه می­تواند بیماری انسدادی یا هپاتوسلولار را افتراق دهد و ممکن است یک سرطان نهفته را پیش­بینی کند. یافته­ های فیزیکی اختصاصی می­تواند اطلاعات مفیدی جهت کمک به تشخیص فراهم کند.
نشانۀ ویژه بیماری کیسۀصفرا درد می­باشد، که به آن کولیک صفراوی گفته می­شود. درد پایدار و شدید می­باشد که در کوادرانت فوقانی راست (RUQ) و با شیوع کمتر در اپیگاستر احساس می­شود و گاهی در همان سطح در پشت بیمار وجود دارد. درد ماهیت ویسرال دارد. معمولاً بیماران از درد مبهمی شاکی هستند که بین 4-1ساعت طول می­کشد. درد می­تواند به علت افزایش فشار کیسۀ­صفرا به علت انقباض در برابر سنگ گیر کرده در مجرای سیستیک باشد. کولیک صفراوی معمولاً به علت انسداد می­باشد و همراه با التهاب حاد یا عفونت نمی­باشد. درد معمولاً بعد از صرف غذا حجیم یا پرچرب احساس می­شود ولی ممکن است ربطی به صرف ­غذا نداشته باشد، بیمار را شب بیدار کند، به اورژانس مراجع و تحت ارزیابی جهت تعیین علت درد قرار گیرد. تهوع و استفراغ ممکن است همراه با درد وجود داشته باشد. به ­ندرت درد خودبه ­خود بدون هیچ اقدامی بهبود می­یابد. بیمار قبل از شروع درد و بعد ازچند دقیقه تا چند ساعت بعد از بهبود درد هیچ مشکلی ندارد.