کنسر پستان
اولین نشانۀ کنسر پستان معمولاً یافته غیرطبیعی در ماموگرافی است. با رشد کنسر پستان، توده قابل لمس ایجاد میشود. که اغلب سفت و نامنظم است. سایر علایم عبارتند از ضخیم شدگی تورم، ناراحتی پوستی یا dimpling (تورفتگی). تغییرات نیپل ناشی از کنسر شامل پوسته ریزی و خشکی، زخم، رزکشن (تورفتگی) یا ترشح است.
در بیشتر موارد کنسر پستان با علت نامشخص است، ولی ریسک فاکتورهای زیادی مثل فاکتورهای هورمونی، محیطی، و نحوۀ زندگی شناسایی شده اند. حدود 10% از کنسرها زمینه ژنتیکی دارند. حدود 1% از موارد برست کنسر در آقایان شناسایی شده است.
نوع هیستولوژیک کنسر پستان:
1-کارسینوم داکتال درجا (DCIS) که به نام کارسینوم اینترا داکتال نیز شناخته شده است، فرم پیش تهاجمی کنسر داکتال است.نمای تیپیک DCIS در ماموگرافی، میکرو کلسیفیکاسیون است؛ به ندرت در ماموگرافی یا معاینه توده لمس میشود. انواع هیستولوژیک DCIS عبارتند از: جامد Solid، صفحه غربالی Cribriform، میکرو پاپیلاری، و نوع کومدو. براساس گرید هسته DCIS به3 گرید 1، 2 و 3 تقسیم میشود. گرید 1 بهترین پیش آگهی را دارد. انواع کومدو و گرید بالا ریسک بیشتری برای عود و تبدیل شدن به فرم کنسر مهاجم دارند.
2-کارسینوم داکتال انفیلتراتیو (Infiltrating ductal Carcinoma) در معاینه بالینی به صورت توده سفت نامنظم شناسایی میشود. این توده ها در مقایسه باکانسرهای لبولار، با ماموگرافی و بررسی هیستولوژیک بهتر شناسایی میشوند.
3-کارسینوم انفیلتراتیو لبولار اغلب به سختی با ماموگرافی و معاینه شناسایی میشوند چون حدود نامشخصی دارند. میزان دو طرفه بودن و مولتیسنتریک بودن اینها نیز بیشتر است.
4-کارسینوم توبولار، فرم کاملاً تمایز یافته ای از کاسینوم داکتال بعلت تشکیل توبول های کوچک که به صورت نامنظم قرار گرفته اند و هرکدام با یک لایه از سلولهای یک شکل پوشیده شده اند به این نام نامیده میشود. این ساب تایپ در خانم های جوانتر نسبت به سن متوسط بیماران مبتلا به کانسر برست دیده میشود. پروگنوز این نوع از سایر انواع کانسر داکتال بهتر است.
5-کارسینوم مدولاری، سابتایپ دیگری از کارسینوم داکتال است. در این نوع تهاجم وسیع سلول های کوچک لنفوسیت داخل تومور دیده میشود و نسبت به فرم توبولار کمتر تمایز یافته هستند. کنسر توبولار پستان، در بدو تشخیص، توده های بزرگ سریعاً رشد یابنده هستند که اغلب با DCIS همراهی دارند. به ندرت به غدد لنفاوی ناحیه ای متاستاز میدهد و پروگنوز بهتری نسبت به کنسر داکتال تیپیک دارد.
6-کارسینوم کلویید یا موسینوس، ساب تایپی از کارسینوم داکتال است . از نظر هیستولوژیک از تجمعات و رشته سلول های اپیتلیال در زمینه ای از جنس موکوئید تشکیل شده است و به آرامی رشد میکند و اغلب در خانم های مسن ایجاد میشود. فرم خالص آن پیش آگهی نسبتاً خوبی دارد.
7-کارسینوم پاپیلری افتراق هیستولوژیک این ضایعات از پاپیلوم اینتراداکتال و ضایعات خوشخیم پستان دشوار است. اغلب آنها کوچک هستند، و حتی وقتی به غدد لنفاوی ناحیه ای متاستاز دهند نیز پیش آگهی بهتری نسبت به کارسینوم داکتال دارند، زیرا سرعت رشد آهسته ای دارند.
8-کانسر التهابی با ادم پوست (پوست پرتقالی) و اریتم تظاهر مییابد. ادم پوستی ثانویه به احتقان لنفاتیک پوستی ناشی از تجمع سلولهای بدخیمی که منشاء داکتال دارند، می باشد. کارسینوم التهابی پستان پیش آگهی ضعیفی دارد.
9-بیماری پاژه نیپل یک اختلال پوستی نیپل است، که میتواند اگزودایتو و مرطوب باشد یاخشک همراه پوسته ریزی و اروژن (erosion) باشد و یا فقط یک ناحیه ضخیم شدگی باشد. بیمار ممکن است در نیپل احساس خارش، سوزش یا درد باشد. با گذشت زمان ضایعه از نوک مجرا فراتر میرود. از نظر هیستولوژیک، سلول های پاژه به داخل درم انفیلتره شده اند،که منشاء داکتال دارند، بزرگ و رنگ پریده هستند. هسته بزرگ و هستک برجسته و سیتوپلاسم فراوانی دارند. معمولاً ، نه همیشه همراه یک بدخیمی زمینه ای که در نیمی از موارد قابل لمس است میباشند. میتواند از DCIS یا کنسر تهاجمی منشاء بگیرد.
نکته : بیماری پاژه اغلب با التهاب پوستی ساده اشتباه گرفته میشود و مدتهای طولانی با پمادها و کرمها تحت درمان قرارمیگیرند و در این زمان کنسر پیشرفت میکند. اگر ضایعه ای از نظر بالینی مشکوک به بیماری پاژه است، باید تحت بیوپسی نیپل قرار بگیرد.
مرحله بندی Staging:
شایعترین نواحی که برست کنسر به آنها متاستاز میدهد عبارتند از: استخوان، ریه، کبد، و مغز. ریسک گسترش دور دست کنسر پستان بستگی به سایز تومور، درگیری غدد لنفاوی، و ویژگی های مولکولی مثبت بودن HER2، یا (Tripple Negative) بودن و ارزیابی های بیومارکری ژنومیک دارد.
سایر موارد موثر در رفتار کانسر برست: وضعیت گیرنده های استروژن، ویژگی های هیستوپاتولوژیک تومور، و اندکس سیتوتیک HER-2/neu که انکوژنی است که توسط بعضی از تومورها تولید میشود و پروگنوز بدی را باعث میشود و نیز احتمال پاسخ به Herceptin، (یک آنتیبادی مونوکلونال) را مشخص میکند.
نکته : وقتی ریسک متاستاز بیمار پایین باشد، (سایر تومور زیر 5 سانت، عدم وجود لنفادنوپاتی قابل لمس و بیعلامت)، ارزیابی های پیشرفته نیازی نیست. بیمارانی که بیماری پیشرفته تری دارند یا علایم سیستمیک نگران کننده دارند نیاز به اقدامات ارزیابی پیشرفته تر (CT، اسکن استخوان، PET) قبل از جراحی دارند.
پیش آگهی:
مهمترین فاکتور تعیین پیش آگهی کنسر برست، مرحلۀ بیماری است . فاکتورهای مهمی که سروایوال بدون بیماری و سرایوال کلی را تعیین میکنند عبارتند: وضعیت غدد لنفاوی آگزیلاری، وضعیت گیرنده HER2 و بررسی ژنومیک تومور.
پیگیری:
برای پیگیری بیماران برست کنسر باید ماموگرافی دو طرفه 6 ماه بعد از پایان درمان پرتو درمانی به دنبال لامپکتومی انجام گیرد و سپس سالانه تکرار شود. بعد از سونوگرافی، ماموگرافی پستان سمت مقابل باید هر سال انجام گیرد. معاینه بالینی باید هر 3 تا 6ماه به مدت 3 سال و سپس سالانه انجام گیرد. اقدامات تصویربرداری دیگر برای شناسایی متاستاز دور دست از نظر اقتصادی مقرون بهصرفه نیست و انجام نمیگیرد. مگر یافته غیرطبیعی در معاینه وجود داشته باشد یا بیمار علامت و شکایت خاصی داشته باشد.