هموروئید
هموروئیدها بالشتک های عروقی نرمالی هستند که در کانال آنال قرار گرفته اند. هموروئیدها به دو دسته داخلی و خارجی تقسیم شده و در سه منطقه ثابت مشاهده میشوند. هموروئیدهای داخلی از بالای خط دندانهای منشاء میگیرند. همورئیدهای خارجی در سطح پایین خط دندانهای قرار دارند. با افزایش فشار ناگهانی شکم فقط با عطسه یا سرفه، بافت همورئید به سرعت با خون پر میشود و سد فیزیکی دیگری ایجاد میکند که از نشت گاز و مدفوع جلوگیری میکند.
بیماری همورئید که اغلب باعث بیرون زدگی با خونریزی هموروئیدال میشود، با یبوست و زورزدن هنگام دفع تسریع میشوند. حاملگی، افزایش فشار لگن (آسیت، تومورها)، هایپرتنشن پورت و اسهال شدید بروز علائم همورئید را تحت تأثیر قرار میدهد.
چون مخاط رکتوم در قسمت فوقانی خط دندانهای فاقد عصب میباشد، خونریزی از هموروئید داخلی معمولاً بدون درد میباشد. برعکس، همورئید خارجی با آنودرم غنی از عصب پوشیده شده و هنگامی که ترومبوز اتفاق میافتد، معمولاً باعث ایجاد درد میشود.
تظاهرات بالینی و ارزیابی هموروئید
مدت زمانی که بیمار در دستشویی صرف کرده و یا زور میزند، نشان دهنده عادات قابل اصلاحی است که میتواند علائم بیمار را بهبود بخشد. وجود خون هنگام پاک کردن بدن در دستمال توالت، همراه با یک مدفوع سفت و یامخلوط با مدفوع میتواند در افتراق بین خونریزی از همورئید، خونریزی از شقاق و خونریزی از کانسر کمک کننده میباشد.
یک بیمار با همورئید داخلی علامت دار معمولاً از خونریزی شفاف بدون درد شکایت میکند که اغلب هنگام پاک کردن بدن روی دستمال توالت و یا به صورت قطرات خون در دستشویی مشاهده میشود. به ندرت حجم خون به اندازهای است که باعث آنمی شود. بیماران همچنین ممکن است بیرون زدگی بافت داشته باشند، همورئیدهای درجه یک پرولاپس پیدا نمیکنند و برای دیدن آنها، باید آنوسکوپ استفاده شود. همورئید داخلی درجه 2 با دفع بیرون میزند و خودبخود به محل آناتومیک خود برمیگردند. هموروئید داخلی درجه 3 با دفع بیرون میزند و با دست جااندازی میشود. هموروئیدهای درجه 4 قابل جااندازی نمی باشند. معاینه بیمار در وضعیت نشسته در دستشویی و زورزدن میتواند کمک کننده باشد. این حالت اجازه ارزیابی دقیق تری از درجه پرولاپس داخلی یا پرخونی خارجی که اتفاق می افتد را میدهد.
همورئیدهای خارجی، پس از حرکات روده، پر خون شده و ناراحت کننده میشوند ولی خونریزی نمیکنند. گاهی خون داخل همورئید خارجی لخته شده و این ترومبوز باعث درد و ایجاد توده قابل لمس و سفت شده و گاهی آبی- بنفش در کنار آنال ورج میشود.
درمان همورئید
همورئیدهای بدون علامت بهتر است به حال خود رها شوند. درمان زیبایی اندیکاسیون ندارد. مواد حجم دهنده (مثلاً مشتقات پسلیوم [ در عطاری ها با نام اسفرزه عرضه می شود.])، مصرف آب، جلوگیری از یبوست و کاهش زمان نشستن در دستشویی و زورزدن توصیه میشود.
توجه : همورئید داخلی درجه 1 با داروهای موضعی و در صورت وجود خونریزی با اسکلروتراپی تزریقی یا کواگولاسیون مادون قرمز درمان میشود. دور پایه همورئید داخلی درجه یک بزرگ، یا درجه دو و بعضی موارد درجه سه، باندهای لاستیکی سفت قرار داده میشود. باند انداختن به صورت سرپایی و با آنوسکوپ انجام شده و باعث ایجاد ایسکمی و ریزش بافت اضافی همورئید میشود.
نکته : جراحی همورئیدکتومی برای همورئیدهای درجه چهار، همورئید درجه سه مرکب (mixed) با جزء خارجی بزرگ و در برخی شرایط اورژانسی (مانند حمله حاد و همورئید با گانگرن، زخم شدید) انجام میشود. جراحی از برداشتن تا هموروئیدوپکسی[1] متفاوت است.
همورئیدهای خارجی معمولاً مشکلات اندکی ایجاد میکنند. برخلاف تصور عموم، همورئیدها باعث خارش و سوزش نمیشوند. پوست اطراف مقعد است که محل خارش میباشد. گرچه همورئیدهای خارجی بزرگ با حفظ بهداشت اطراف مقعد تداخل ایجاد کرده و به صورت غیرمستقیم با خارش همراهی دارد. در این بیماران برداشتن آن اندیکاسیون دارد. که معمولاً تحت بیحسی موضعی و با کمک داروهای آرامبخش[2] انجام میشود.
توجه : هموروئیدهای ترومبوزه خارجی، خودبخود بهبود یافته و بهطور معمولی طی 10-7 روز برطرف میشوند. کرم ها، شیافها و داروهای موضعی مؤثر نمی باشند. چنانچه بیمار در 48-24 ساعت اول بعد از ترومبوز دیده شود، درمان شامل برداشتن همورئید ترومبوزه، تحت بیحسی موضعی است. اگر بیمار در دوره بیماری با تأخیر ویزیت شود، معمولاً بهبودی خودبخودی اتفاق افتاده و درمان محافظتی و نگهدارنده انجام میشود. نشستن در لگن آب یا وان حمام، داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAID)، استامینوفن و استفاده از یخ توصیه میشود. باید از بستن پاکه ها جلوگیری شود زیرا به راحتی فشار را در آنوس بالا برده و درد و تورم را افزایش میدهد. به ندرت پوست پوشاننده ترومبوزه زخمی میشود که این حالت یک اندیکاسیون برای برداشتن میباشد.
[1] - hemorrohoidopexy
[2] - sedation