نتایج و عوارض اسپلنکتومی
تغییرات هماتولوژیک
در یک بیمار طبیعی پس از برداشتن طحال، تعداد WBC به طور پیوسته تا 50% مقدار اولیه آن بالا میرود. در بعضی موارد در همان ابتدای زمان پس از عمل تعداد نوتروفیل ها به 15 تا 20 هزار در میلیمتر مکعب میرسد. تعداد WBC معمولاً در عرض 5 تا 7 روز به سطح طبیعی خود برمیگردد. بالا بودن آن پس از این زمان نشان عفونت است. در بعضی بیماران بالا رفتن گلبول های سفید دائمی است. در این حالت شمارش افتراقی گلبول ها طبیعی است.
لام خون محیطی بیمارانی که اسپلنکتومی میشده اند بطور معمول اجسام Howell-Jolly (بقایای هسته)، گلبول های قرمز بدون هسته، اجسام Heinz (رسوبات هموگلوبین)، اجسام Puppenheimer و گلبول های قرمز سوراخ سوراخ شده (Pitted) را نشان میدهد. بعضی از RBCها ممکن است شکل غیرطبیعی داشته باشند. اگر این یافته ها در بیماری های هماتولوژیک پس از اسپلنکتومی وجود نداشته باشد نشاندهنده وجود یک طحال فرعی است که miss شده است. اسکن رادیو نوکلاید طحال در مشخص کردن بقایای طحال مفید است. شمارش پلاکتها بین 2 تا 10 روز پس از عمل تا 30% بالا میرود و معمولاً در عرض 2 هفته به سطح طبیعی برمیگردد. ترمبوسیتوز (شمارش پلاکت > 3mm/ 400000) در 50% بیماران اتفاق میافتد. به طور نظری این افزایش بیمار را در معرض عوارض ترومبوتیک قرار میدهد. (به طور مثال ترومبوز ورید عمقی در اندام های تحتانی، ترومبوز وریدهای مزانتریک و احتمال آمبولی ریه). هرچند شواهد کمی از ارتباط بین شمارش مطلق پلاکت ها و ترومبوز حمایت میکنند. بیشتر ترومبوزها و آمبولی ریوی در بیمارانی که اختلالات میلوپرولیفراتیو دارند اتفاق میافتد. پس از درمان با مهارکننده های پلاکت (مثل آسپرین، دیپیریدامول) در بیماران میلوپرولیفراتیوی که شمارش پلاکت آنها > 3mm/ 400000 است و تمام بیمارانی که پس از اسپلنکتومی شمارش پلاکت آنها > 3mm/ 750000 است، صورت میگیرد. درمان تا زمانی که شمارش پلاکت به سطح طبیعی برسد ادامه مییابد. درمان با ضدانعقادها (هپارین یا وارفارین) سودمند نبوده و باید پیشگیری شود. در افزایش بیش ازحد پلاکت ها درمان با هیدروکسی اوره اندیکاسیون دارد.
نتایج ایمنی
خطر بروز OPSI به علت اسپلنکتومی و سن بیمار ارتباط دارد. در کودکان طبیعی از جهات دیگر، پتانسیل خطر OPSI تقریباً 2 تا 4 درصد است. در بالغین تقریباً 1 تا 2 درصد میباشد. نکته : بیمارانی که بعلت اختلالات هماتولوژیک، اسپلنکتومی میشوند، در معرض بالاترین خطر قرار دارند.
انسیدانس OPSI در بیمارانی که اسپلنکتومی شدهاند 40 برابر جمعیت عمومی است. OPSI معمولاً بلافاصله پس از عمل اتفاق نمیافتد. بافت طحالی باقی مانده ممکن است خطر آن را کم کند با شواهدی که از انسیدانس کمتر سپسیس در بیماران ترومایی که اسپلنکتومی شده و طحال های فرعی در آنها باقی مانده و باعث گسترش اسپلنوزیس شده اند یافت شده، بنظر میرسد طحال فرعی مسئول قسمتی از ایمنی باقی مانده است.
عفونت های شدید معمولاً بوسیله ارگانیسم های کپسولدار ایجاد میشود. استرپتوکوکوس پنومونیه (پنوموکوک) شایعترین عامل است 75%) بدنبال آن هموفیلوس انفلوآنزا، نیسریا مننژیتیدیس، استرپتوکوک، بتاهمولیتیک، استافیلوکوک اورئوس، اشرشیاکلی و پسودوموناس با شیوع کمتر قرار دارند.
از عفونت های ویروسی که شایعترین آنها هرپسزوستر است ممکن است در بیماران اسپلنکتومی شده بسیار شدید باشد. بعضی از عفونت های شدید با باکتری های کپسول دار (مثل پنوموکک) حمله غافلگیرانه ای دارد و اغلب علائم انفلوانزا یا سرماخوردگی را تقلید میکند. هر چند در عرض چند ساعت ممکن است بیمار سپتیک شود و علیرغم آنتیبیوتیک درمانی وسیع و مرگ سریعاً رخ بدهد (در عرض 24 تا 48 ساعت). انفارکتوس آدرنال که سبب نارسایی آدرنال میگردد، اغلب همراه این عفونت هاست (سندرم ولترهاوس – فریدریشن).
واکسن های پلیساکاریدی پلیوالانت پنوموککی پس از اسپلنکتومی توتال یا عمل کنسرواتیوطحال در تروما داده میشود. بیماران دچار ترومای طحالی هم که جراحی نمیشوند واکسینه میگردند. نه جراح و نه بیمار نباید انتظار داشته باشند که این واکسن حفاظت کامل برعلیه سپسیس شدید بعد از اسپلنکتومی ایجاد کند. شواهد کلینیکی و تجربی تأئید میکند که ممکن است بیماران پس از اسپلنکتومی به آنتی ژن های پلی ساکاریدی پنوموکک بخوبی جواب ندهند. به کودکان کوچکتر از 2 سال نیز بطور مؤثر ایمنی نمیدهد، علاوه براین انواعی از پنوموکک که در واکسن وجود ندارند (یا سایر باکتری ها) ممکن است باعث سپسیس شدید شوند. بیمارانی که اسپلنکتومی الکتیو میشوند باید قبل از جراحی ایمنی سازی کافی داشته باشند. زمان دقیق ایمنی سازی کاملاً شناخته نشده اما تا یک هفته قبل جراحی احتمالاً کافی است. هر چند اگر بیماری که اسپلنکتومی شده با استروئیدها درمان شود ممکن است پاسخ ایمنی اش کاهش پیدا کند. در این بیماران ایمنی سازی تأخیری پس از اینکه استروئیدها قطع شدند ترجیح داده میشود. علاوه برآن عاقلانه است که قبل از تجویز واکسن تغذیه بیمار درست شده و از سایر جراحات نیز بهبودی یابد. واکسن برعلیه آنفلوانزا تیپ B و N.meningitidis در دسترس بوده و باید در بیماران بدون طحال در نظر گرفته شود. واکسن های کنژوگه پنوموککی در حال حاضر در دسترس بوده و برای کودکان توصیه میشود هر چند اثر آنها پس از اسپلنکتومی کاملاً مشخص نیست.
سایر عوارض بعد از اسپلنکتومی
عوارض ریوی شامل آتلکتازی و پلورال افیوژن چپ است. صدمه پانکراس در 1 تا 5 درصد بیمارانی که اسپلنکتومی میشوند اتفاق میافتد و ممکن است از نظر بالینی تشخیص داده نشود و افزایش خفیف آمیلاز یا پانکراتیت بالینی، فیستول پانکراتیک یا پسودوکسیت پانکراس ایجاد کند. صدمه به معده ممکن است منجر به تشکیل آبسه زیر دیافراگم یا فیستول معدی پوستی شود. آبسه های زیردیافراگم معمولاً 5 تا 10 روز پس از جراحی آشکار میشوند. علائم آن تب، درد RUQ، افیوژن پلورال چپ، آتلکتازی طول کشیده، پنومونی و لکوسیتوز طولانی مدت است. سونوگرافی و CT اسکن برای مشخص کردن آبسه ها مفید هستند. پس از تشخیص باید با هدایت تصویر نگاری از طریق پوست یا به روش جراحی درناژ شوند.